Yazının başlangıcı teorik sevenlere, diğerleri için gıy gıy
Evrenin derinliklerine baktığımızda, ne zamanın ne de mesafenin sabit bir gerçeklik olmadığını anlıyoruz. Zamanın göreceli olduğunu Albert Einstein'ın meşhur Görelilik Teorisi ile öğrendik. Ancak mesafe, genellikle daha sabit ve belirli bir kavram olarak kabul edilir. Gerçekten de, bir noktadan diğerine olan mesafe, yerçekimi kuvveti ya da hareket hızından etkilenmiyormuş gibi görünür. Ama acaba bu doğru mu? Zaman gibi mesafe de göreceli olabilir mi?
Mesafe ve Algılarımız
İnsan zihni, mesafeyi sadece fiziksel olarak değil, aynı zamanda psikolojik ve duygusal bir perspektiften de algılar. Sevdiğiniz bir kişiyle buluşmak için kat ettiğiniz kilometreler size kısa gelebilir, ama hoşlanmadığınız bir görevi yerine getirmek için aynı mesafe sonsuzmuş gibi hissedilebilir. Bu bağlamda, mesafenin algısal yönü, zamanla olan ilişkisine benzer bir şekilde değişkendir. Nitekim aynı mesafeyi bir uçakla kat ettiğinizde, yürümeye kıyasla çok daha kısa bir zaman diliminde tamamlayabilirsiniz. Zamanın kısalması, mesafeyi algısal olarak da küçültür.
Görelilik ve Uzay-Zaman Dokusu
Einstein’ın Görelilik Teorisi, zaman ve uzay kavramlarının birbirinden bağımsız olmadığını, aslında bir "uzay-zaman" adı verilen bir doku oluşturduğunu söyler. Bu teoriye göre, büyük kütleli cisimler bu uzay-zaman dokusunu büker. Bu bükülme, zamanın ve mesafenin değişmesine neden olur. Bir kara deliğin yakınında, mesafe ve zaman farklı bir şekilde işler. Aynı mesafe, kara deliğin yanında çok daha uzun veya kısa görünebilir. Bunun anlamı, sadece zamanın değil, mesafenin de göreceli olduğudur.
Teknolojinin Mesafeyi Kaldırması
Modern teknoloji sayesinde, mesafe kavramı giderek daha da soyut bir hale geliyor. Bir zamanlar mektubun karşı kıtaya ulaşması aylar sürerken, şimdi saniyeler içinde dünyanın öbür ucundaki biriyle görüntülü görüşme yapabiliyoruz. Teknoloji, mesafeyi algımızda yok ediyor, aynı zamanda zamanın akışını hızlandırıyor gibi hissettiriyor. Yani, artık mesafe fiziksel olmaktan çok dijital bir kavrama dönüşüyor.
Mesafenin İnsan Üzerindeki Etkisi
İlginç bir şekilde, duygusal ya da psikolojik açıdan baktığımızda da mesafe göreceli bir hal alabilir. Birine olan duygusal yakınlığımız, fiziksel mesafeyi önemsiz hale getirebilir. Sevdiğimiz bir insanla binlerce kilometre uzakta olsak bile, onunla bağımız kuvvetli olduğunda, bu mesafe anlamını yitirebilir. Öte yandan, aynı odada bulunduğumuz birine duygusal olarak uzak hissedebiliriz. Bu da mesafenin, fiziksel olduğu kadar ruhsal bir boyut taşıdığını gösterir.
Yeter bu kadar teorik değil mi?
Isparta' da mesafe algısı adeta bükülmektedir. Örneğin Çünür mahallesinde oturan birine 'Meydan AVM' uzak gelir, oysa ki sadece 7-8 kilometrelik bir uzaklıktadır. Eğirdir merkeze yaklaşık 35 km mesafededir, merkezde oturup her gün Eğirdire işe gitmek nasıl hissettirirdi? Oysa ki, İstanbul' da birçok insan için çok sıradan bir durumdur o mesafede işe gitmek, kaldı ki zaman olarak da 3 katı zamanı gider insanların.
Daha eski zamanları düşünün, 3 ayda insanların ibadet için hacca gittiği zamanları, daha sonra otobüslerle gidilen dönemde o üç ay ne kadar da kısa gelmiştir insanlara. Peki şimdi otobüsle gitmek size aynı hissi yaşatabilir mi? Demem o ki, mesafeler zamandan ayrışmaz ve her koşulda tıpkı zaman gibi görecelidir.
Çok hedef odaklı yolculuklar da mesafeleri uzatır, stresi artırır. 11' de çıktım, 17' de Ankara' da olmalıyım. Neden? Sahi neden yapıyoruz ki bunu? 17' de geldi diye vali tarafından karşılananınız oldu mu hiç? Ya da ödül alanınız? Erişmek güzel, umarım çıktığınız tüm yolları güzellikle bitirirsiniz. Ancak yol da güzel değil mi? Evden çıktınız, konfor alanınız geride kaldı, geçirdiğiniz her saat yeni bir deneyim, aynı yolu elli defa gitseniz de yeni bir deneyim. Üstelik uğramadığınız bir yere uğrayıp yeni yerler görmek ufuk açıcı değil mi? Meşhur bir yol köftecisinde yediğiniz yemeğin tadını unutmayacaksınız, ama 17' de Ankara' ya varmış olduğunuzu çoktan unuttunuz bile. Hayat biriktirdiğimiz güzel anlardan ibaret, o güzel anların da birçoğunda hep bir mesafe kat etmişizdir. Mesafeyi yeni bir deneyim için kendinize engel olarak koymayın, size kötü gelen insanlarla aranıza mesafe koyun yeter.
Comments